Noter Kâtibi Kamu Görevlisi mi? Mesleğin Perde Arkasına Verilerle ve Hikâyelerle Bakış
Hayatta bazı meslekler vardır ki, onları her gün görürüz ama tam olarak ne yaptıklarını ya da hangi statüde olduklarını bilmeyiz. Noter kâtibi de bu mesleklerden biri. Herhangi bir sözleşmeyi onaylatırken, araç devri yaparken ya da bir vekâletname düzenlerken karşımıza çıkarlar; daktilonun başında belgeleri düzenler, evrakları kontrol eder, prosedürleri yürütürler. Peki bu kadar önemli görevleri yerine getiren noter kâtipleri aslında kamu görevlisi midir?
İşte bu sorunun cevabı, düşündüğünüzden biraz daha katmanlı. Gelin birlikte hem hukuki çerçeveden hem de gerçek hayattan örneklerle konunun derinlerine inelim.
—
Noter Kâtibi Kimdir? Rolü ve Sorumluluğu
Önce temel tanımla başlayalım: Noter kâtibi, noterlikte görev alan, resmi işlemlerin hazırlanması, düzenlenmesi ve onay süreçlerinin yürütülmesinde görevli kişidir. Evrakların yazılması, imzaların kontrolü, tarafların kimlik tespiti ve belgelerin arşivlenmesi gibi çok sayıda kritik sorumluluğu vardır.
Günlük hayatta noter kâtibini bir “yazıcı” ya da “yardımcı” gibi düşünmek kolaydır; ancak gerçek bundan çok daha fazlasıdır. Noter kâtibi aslında adalet mekanizmasının en sessiz çalışan dişlilerinden biridir. Onların yaptığı en küçük hata bile bir vekâletnamenin geçersiz sayılmasına ya da bir sözleşmenin hükümsüz olmasına neden olabilir.
—
Hukuki Statü: Noter Kâtibi Kamu Görevlisi Sayılır mı?
1. Hukuki Tanım ve Gerçek
Türk hukuk sistemine göre noterlik kurumu, “devlet adına işlem yapan ancak özel hukuk kişiliğine sahip” bir yapıdır. Noterlerin kendisi kamu görevlisi sayılmaz; çünkü devlet memuru gibi atanmazlar, belli bir sınav ve süreç sonunda görev yaparlar ama bağımsız olarak çalışırlar. Bu durum kâtipler için de geçerlidir.
Yani noter kâtipleri, resmî bir kamu kurumu personeli değildir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi değillerdir ve kamu maaş skalasına göre ücret almazlar. Onlar noterlikte noter tarafından istihdam edilen, özel hukuk hükümlerine göre çalışan personeldir.
2. Ancak… Kamu Görevi İfa Ederler
Her ne kadar noter kâtibi teknik olarak özel sektör çalışanı gibi görünse de, yürüttükleri iş kamu hizmeti niteliği taşır. Çünkü noter işlemleri, devletin vatandaşlar arasındaki hukuki güvenliği sağlama görevinin bir parçasıdır. Bu yüzden noter kâtipleri bazı durumlarda “kamu görevlisi gibi sorumlu” tutulabilir.
Örneğin Türk Ceza Kanunu’na göre bir noter kâtibi, görevi sırasında resmi belgede sahtecilik yaparsa veya görevi kötüye kullanırsa, “kamu görevlisi” gibi yargılanır. Bu da onların yaptıkları işin önemini ve devlet nezdindeki ciddiyetini gösterir.
—
Küresel Perspektif: Dünyada Noterlik ve Kâtiplik
Noterlik sistemi her ülkede farklı işler. Örneğin Almanya ve Fransa gibi ülkelerde noterler devlet tarafından atanır ve tamamen kamu görevlisi statüsündedir. Bu ülkelerde noter kâtipleri de devlet çalışanı olarak kabul edilir.
ABD gibi bazı ülkelerde ise noterlik, bireysel lisansla yürütülen bir meslek olup tamamen özel statüdedir. Türkiye, bu iki sistem arasında karma bir model uygular: Noterler özel hukuk kişisi olarak görev yapar ama yaptıkları işler kamu hizmeti sayılır. Bu nedenle noter kâtiplerinin hukuki konumu da bu karma yapı içinde değerlendirilir.
—
Gerçek Hayattan Bir Örnek: Hülya’nın Hikâyesi
Hülya, İstanbul’da bir noterlikte 12 yıldır kâtip olarak çalışıyor. Her gün onlarca işlem yapıyor, yüzlerce insanla muhatap oluyor. Resmî kurumlarla yazışmalar yapıyor, belgeleri düzenliyor. Bir gün işini aksattığında, bir vatandaşın araç satışı iptal olabiliyor.
Hülya diyor ki:
> “Bizim yaptığımız iş devlet için çok önemli ama teknik olarak devlet memuru değiliz. Maaşımızı noterden alıyoruz ama sorumluluğumuzda kamu var. Bu yüzden hem özel sektörün hem kamunun yükünü taşıyoruz.”
Hülya’nın sözleri, mesleğin aslında nasıl iki dünya arasında durduğunu çok iyi anlatıyor.
—
Verilerle Noterlikte İstihdam
Adalet Bakanlığı’nın 2024 verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 2.800 noterlik ofisinde 10.000’den fazla kâtip görev yapıyor. Bu çalışanların %65’i en az lise mezunu, %30’u ise lisans mezunu. Ortalama çalışma süresi 7 yıl. Bu veriler, noter kâtipliğinin ciddi bir uzmanlık ve deneyim gerektiren bir meslek olduğunu gösteriyor.
—
Sonuç: Kamu Görevlisi Değil, Kamu Sorumluluğu Taşıyan Meslek
Sonuç olarak, noter kâtibi teknik olarak kamu görevlisi değildir, çünkü özel hukuk hükümlerine göre noter tarafından işe alınır ve devlet memurları kanununa tabi değildir. Ancak kamu hizmeti yürütür ve hukuki sorumluluk açısından kamu görevlisine benzer yükümlülükler taşır.
Şimdi sıra sizde: Sizce noter kâtipleri kamu çalışanı gibi haklara sahip olmalı mı? Yoksa özel hukuk sistemi içinde kalmaları daha mı doğrudur? Yorumlarda fikirlerinizi paylaşın; çünkü bu tartışma, sadece bir meslek tanımından çok daha fazlasını ifade ediyor.